Z okazji Światowego Dnia Ziemi obchodzonego 22 kwietnia chcemy przekonać Cię, że „Ekologia w sumie jest prosta. I warta fatygi”. Tak twierdzi jeden z bohaterów opowieści „Futuropolis. Miasto jutra”. W artykule przedstawiamy pomysły na działania proekologiczne na podstawie tej oraz innych książek z oznaczeniem „Eko” serii „Czytam sobie”.
Zachowania proekologiczne – dlaczego warto je kształtować od najmłodszych lat?
Ingrid Paśko, pedagog i autorka publikacji dotyczących aktywizacji przyrodniczej uczniów klas I–III, podkreśla, że najłatwiej kształtować zachowania proekologiczne wśród dzieci w wieku wczesnoszkolnym. W jaki sposób możesz to zrobić?
- Pobudzaj chęć do działania na rzecz ochrony środowiska,
- uwrażliwiaj na potrzeby środowiska,
- ucz szacunku do przyrody.
Ważne są nie tylko aktywności ekologiczne i przekazywanie wiedzy z tej dziedziny, ale też własny przykład i postawa proekologiczna nauczycieli i rodziców. Paulina Pękalska i Katarzyna Pielacińska, autorki artykułu „Kącik przyrodniczy – edukacja ekologiczna od przedszkola do szkoły średniej”, apelują: „Jeśli uczniowie zauważą, że przekazywana im teoretyczna wiedza jest jedynie teorią, która nie jest przekształcana w praktykę, nie będą szanować natury. Nauczyciel powinien zaciekawić i swoją postawą zachęcać uczniów do proekologicznych zachowań”.
Przeczytaj też: Jak rozmawiać z dziećmi o ekologii?
Lekcja ekologii w domu i szkole – pomysły na podstawie książek HarperCollins
Działania proekologiczne powinny w sposób naturalny motywować dzieci do działania, wzbudzając w nich poczucie odpowiedzialności za miejsce, w którym żyją – zarówno w skali globalnej (cała planeta), jak i lokalnej – dom czy najbliższa okolica. Z serii „Czytam sobie. Eko” wybraliśmy książki, które pokazują ciekawe fakty i praktyczne rozwiązania. Na ich podstawie przygotowaliśmy pomysły na lekcje ekologii dotyczące kształtowania 5 postaw proekologicznych.
Temat 1 – Segreguj śmieci
Jak wytłumaczyć dzieciom konieczność segregowania śmieci? Na świetny pomysł wpadł Marcin Baran, autor książki „Awantura w śmietniku”. Jak przystało na poetę, posłużył się metaforą kłótni. Śmieci mieszkają w jednym kontenerze i nie mogą dogadać się ze sobą. Cały czas trwają zatargi, zwady i spory. Na szczęście znajduje się rozwiązanie – nowe osobne kubły w różnych kolorach.
Zadanie do wykonania: Rozłóż na stole rozmaite odpady (np. kubeczek po jogurcie, puszkę po napoju, opakowanie po ciasteczkach, gazety, obierki owoców) i poproś dziecko o ich posegregowanie na podstawie informacji zawartych w książce „Awantura w śmietniku”. Dziecko może też odegrać scenkę, w której śmieci na stole kłócą się ze sobą, a następnie godzą, gdy zostają odpowiednio posegregowane.
Temat 2 – Oszczędzaj wodę
Kolejny autor i kolejna metafora. Tym razem Marcin Sendecki porównuje wodę do wielkiego skarbu. Jednak książka „Wielki skarb” to spora dawka praktycznej wiedzy i naukowych faktów. Mały czytelnik dowie się z niej m.in. o tym, skąd wzięła się woda w kranach, dlaczego jest cenna i jak ją oszczędzać na co dzień.
Zadanie do wykonania: Wymyślcie krótkie rymowane wskazówki na temat oszczędzania wody zaczynające się od słowa „lepiej”, np. Lepiej pod prysznicem stać, niż wodę w wannie marnować. Stworzone zdania wpiszcie w rysunek wielkiej kropli wody.
Temat 3 – Nie marnuj żywności
Czy wiesz, że aż 2/3 wyrzucanego jedzenia nadal nadaje się do spożycia? Jak uzmysłowić to dzieciom? Małym czytelnikom podsuń książkę Sylwii Majcher „Samotny banan”. Jej główna bohaterka Nadia wie, że owoc pokryty ciemnymi kropkami nadal jest dobry, dlatego kupuje go na targu i wkłada do materiałowej torby. Zaproponuj dziecku lekturę tej książki, by zobaczyło, jak rodzina Nadii w prosty sposób kultywuje zachowania proekologiczne.
Zadanie do wykonania: Stwórz razem z dziećmi „Menu odrzuconych”. Wypiszcie, jakie potrawy można przyrządzić z: obitych jabłek, bananów w kropki lub miękkich śliwek.
Temat 4 – Unikaj plastiku
Każde dziecko lubi zwierzęta. Tym łatwiej będzie mu zrozumieć szkodliwość plastiku dla środowiska naturalnego i wykazać się empatią w odniesieniu do morskich stworzeń, którym plastik wyrządza wielką krzywdę. Doskonale ilustruje ten temat książka „Misja Inspektora Maskonura”. Zofia Stanecka nie tylko przemyca w niej ważne wiadomości dotyczące tego, jak plastik szkodzi zwierzętom, ale przede wszystkim opowiada bardzo wciągającą historię. Nawet początkujący czytelnik przeczyta ją jednym tchem.
Zadanie do wykonania: Pokaż dzieciom różne rodzaje słomek – plastikowe, papierowe i metalowe. Zastanówcie się wspólnie, który model najbardziej ekologiczny. W odniesieniu do książki „Misja Inspektora Maskonura” porozmawiajcie o tym, dlaczego należy unikać plastikowych słomek.
Temat 5 – Nie kupuj. Wykorzystaj to, co masz pod ręką!
Pomimo dostępności wszelakich produktów w sklepach warto pokazać dziecku wartość płynącą z własnoręcznie stworzonych rzeczy. Zakup czegoś w sklepie to droga na skróty, która przyczynia się do zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Tata Neli, głównej bohaterki książki „Wielki bal”, przekonuje ją, że strój karnawałowy można wykonać samodzielnie z rzeczy dostępnych w domu. Podsuń dziecku tę lekturę i przed każdymi zakupami zróbcie listę, a następnie zastanówcie się, co z tych rzeczy możecie wykonać samodzielnie lub pozyskać z drugiej ręki. Wykreślcie je.
Zadanie do wykonania: Wymyślcie jak najwięcej zastosowań na ponowne wykorzystanie opakowań po jajkach. Oto kilka podpowiedzi: stojak na kredki, obraz z kwiatami, torebka, kolorowe okulary. Zrealizujcie wybrane pomysły. To nie tylko lekcja ekologii, ale też świetny trening kreatywności. Pamiętaj, aby przed zabawą włożyć opakowanie po jajkach na 10 minut do piekarnika, aby zneutralizować bakterie Salmonelli!
Zainspiruj się: Jak zrobić ekologiczne zabawki dla dzieci? Oto 7 ciekawych pomysłów
Działania proekologiczne dla dzieci – zmieniamy miasto!
Lekcje ekologii powinny dotyczyć też pomysłów na to, jak sprawić, by nasze miasta były bardziej przyjazne dla ludzi i środowiska. Pretekstem do wartościowych rozmów na ten temat może być wspólne przeczytanie książki „Futuropolis. Miasto jutra”.
Choć niektóre wizje w tej opowieści mogą wydawać się dzieciom bardzo odległe, to warto pokazać im, że takie rozwiązania jak: ekofarmy, farmy energii odnawialnej czy ekotransport już istnieją.
Pomysł na dodatkową aktywność: W Futuropolis głównego bohatera zachwycały budynki mieszalne jakby zatopione w parku. Zaplanujcie, jakie działania możecie wdrożyć, by Wasza okolica również stała się bardziej zielona.
Choć działania proekologiczne dla dzieci podejmowane są najczęściej w kontekście Światowego Dnia Ziemi, to warto je zaplanować na cały rok. Wiele ciekawych pomysłów na takie aktywności znajdziesz w naszych artykułach oraz książkach z oznaczeniem „Eko” serii „Czytam sobie”.
———————————-
Źródła:
- Paulina Pękalska, Katarzyna Pielacińska, „Kącik przyrodniczy – edukacja ekologiczna od przedszkola do szkoły średniej”, [w:] Edukacja ekologiczna. Wybrane problemy, pod red. Magdaleny Klaudii Terleckiej.
- Ingrid Paśko, „Kształtowanie postaw proekologicznych uczniów klas I–III szkół podstawowych”.