Często mówimy o tym, jak ważne w życiu są marzenia, ale zapominamy, że kluczem do ich realizacji jest determinacja. Zatem jak rozwijać wytrwałość u dziecka od najmłodszych lat, by mogło spełniać swoje marzenia? Przedstawiamy wskazówki dla rodziców i nauczycieli oraz wartościowe książki o dążeniu do celu wydawnictwa HarperCollins.
Jak ćwiczyć wytrwałość i nie przejmować się porażkami?
Profesor Carol Dweck z Uniwersytetu Stanforda w toku swoich badań odkryła, że ludzie wykazują dwa typy nastawienia związanego z uczeniem się:
- Nastawienie na trwałość (fixed mindset) to przekonanie, że mamy stałe cechy, talenty, poziom inteligencji i musimy to potwierdzać, by nie stracić twarzy. Ludzie z takim nastawieniem w obliczu porażek i trudności szybko się poddają, źle znoszą krytykę i boją się nowych wyzwań.
- Nastawienie na rozwój (growth mindset) to przekonanie, że wszystkiego możemy się nauczyć. Takie osoby wiedzą, po co i jak ćwiczyć wytrwałość, a porażki traktują jako naturalny proces uczenia się oraz zdobywania nowych umiejętności.
Dobra wiadomość jest taka, że już samo rozpoznanie, jakie mamy przekonania, może być pierwszym krokiem do zmiany. Co jeszcze jest ważne w kształtowaniu u najmłodszych podejścia growth mindset? Zapamiętaj tę cenną radę Uli Stępniewskiej, nauczycielki i trenerki umiejętności poznawczych: „Żeby budować u dziecka nastawienie na rozwój, doceniaj wszystkie jego wysiłki, mądrze chwal i pozwól mu popełniać błędy. Bo błędy to nie porażki, tylko cenne lekcje, dzięki którym człowiek się uczy”.
Przeczytaj, jak chwalić, by budować nastawienie na rozwój: Jak nagradzać dziecko za postępy?
Jak rozwijać wytrwałość w dziecku? 6 zasad dla rodziców
Wypracowanie u dziecka otwartości na błędy w duchu nastawienia na rozwój to pierwszy krok w ćwiczeniu wytrwałości. Ponadto kieruj się w codziennym życiu poniższymi zasadami.
1. Bądź przykładem do naśladowania
Pokaż dziecku, że sam też jesteś konsekwentny w działaniu i wiesz, jak ćwiczyć wytrwałość. Jeśli np. zdecydowałeś się, że będziesz regularnie uprawiał sport, dopilnuj tego. Jak podkreślają eksperci, dzieci najszybciej uczą się ważnych życiowych postaw, naśladując dorosłych.
2. Ucz nawyków
Andrzej Tucholski, psycholog i strateg skuteczności, przekonuje: „Nawyki dobre i mądre robią za doskonały ster życia. Są niewrażliwe na zmieniający się nastrój. Izolują emocjonalnie i pomagają w trudnych chwilach. Są nie tylko wtedy, gdy nam się chce, tylko są zawsze”. Jeśli jakaś czynność stanie się Twoim nawykiem, będziesz ją wykonywać naturalnie i bez wysiłku. Warto rozmawiać o tym z dziećmi i nauczyć je takich nawyków jak codzienne czytanie, uczenie się nowego materiału na bieżąco, regularne uczestniczenie w wybranych zajęciach dodatkowych. Nawyk to najlepsza metoda na wytrwałość.
3. Stwórz atmosferę uwagi i życzliwości
Nie myśl tylko o tym, jak rozwijać wytrwałość u dziecka, ale stwórz mu takie warunki, by miało motywację i determinację do podejmowania nawet najbardziej żmudnych działań. Jak podkreśla psycholożka Anna Dembińska: „Uwaga poświęcona dziecku, zaangażowanie, życzliwość – to wszystko dodaje dzieciom skrzydeł, pomaga uwierzyć w swoje możliwości i budować w sobie motywację do wysiłku”.
4. Postaw na wspólne projekty
Najlepszym ćwiczeniem wytrwałości w praktyce jest zaplanowanie i zrealizowanie rodzinnego lub szkolnego projektu, np. wspólne wykonanie gry planszowej lub stworzenie spektaklu. Zazwyczaj taka inicjatywa wymaga planu, rozdzielenia pracy i trzymania się harmonogramu działań. Projektu nie da się wykonać w jeden dzień, trzeba wytrwale robić go krok po kroku.
Sprawdź także: Jak nauczyć dziecko współpracy?
5. Pokazuj pozytywne wzorce
W książkach dla dzieci znajdziesz rozmaitych bohaterów, którzy uczą się na błędach, cierpliwie dążą do celu lub pomimo przeciwności losu i trudnej sytuacji życiowej osiągają sukces. Te opowieści będą doskonałym pretekstem do rozmów na temat tego, jak i po co ćwiczyć wytrwałość.
Książki o dążeniu do celu wydawnictwa HarperCollins
W serii „Czytam sobie” wydawnictwa HarperKids znajdziesz wiele tytułów, które będą impulsem do rozmów z Twoim dzieckiem na temat tego, jak ważne w życiu są wytrwałość, determinacja i realizacja marzeń. Pamiętając o tym, że dzieci najchętniej sięgają po opowieści, które są bliskie ich zainteresowań, książki o dążeniu do celu podzieliliśmy na kategorie związane z hobby. Z pewnością każdy czytelnik w wieku 5–7 lat znajdzie coś dla siebie.
1. Dla sportowców
W tej kategorii sprawdzą się dwa tytuły. Po pierwsze „Mecz o wszystko, czyli dzień z życia piłkarza” – to książka, którą powinno przeczytać każde dziecko rozpoczynające treningi. Autorka na przykładzie piłki nożnej pokazuje, że sport to nie tylko widowiskowe zwycięstwa i piękne bramki, ale też wielogodzinne treningi, mecze sparingowe i różne wyrzeczenia.
Kolejną pozycją jest książkę pt. „Troll i zawody”. Jej główny bohater troll Alojzy postanawia zorganizować zawody sportowe dla wszystkich kolegów: biegi, skoki, mecze. To świetna pozycja pokazująca, że sport jest dla wszystkich…wystarczy tylko znaleźć swoją ulubioną dyscyplinę.
2. Dla małych odkrywców
Twoje dziecko zadaje mnóstwo pytań, lubi budować konstrukcje z klocków i wymyślać zabawy? Zainspiruj je postacią Edisona – wielkiego eksperymentatora, który opatentował ponad 1000 wynalazków. Historia jego życia w humorystyczny i ciekawy sposób opisana jest w książce „Edison. O wielkim wynalazcy”. Thomas od dziecka był pracowity i nie przejmował się porażkami. Powtarzał, że: „Każda nieudana próba to kolejny krok naprzód. Im bardziej mi się nie udaje, tym bliżej jestem rozwiązania”.
Dociekliwym dzieciom warto podsunąć też książkę „Droga do Nobla. Historia Marie Skłodowskiej-Curie”. Postać genialnej polskiej naukowczyni może zainspirować je do prowadzenia własnych odkryć i eksperymentów. Natomiast uważnym obserwatorom i obserwatorkom przyrody zaproponuj książkę „Darwin. Opowieść o naszej wielkiej rodzinie”.
Pomysł na dodatkową aktywność: Ewa Nowak, autorka książki o Edisonie, zachęca, by każde dziecko spróbowało swoich sił jako wynalazca: „Jak to zrobić? Tak samo, jak Thomas Edison! Zastanów się, co by ułatwiło życie tobie, twojej rodzinie lub kolegom, i zacznij o tym czytać, rysować swój wynalazek, a potem pracuj nad nim”.
3. Dla miłośników sztuki
Książki o dążeniu do celu wydawnictwa HarperKids pokazują nie tylko sportowców czy naukowców, którzy osiągnęli sukces, ale też artystów. Jeśli Twoje dziecko to wrażliwa dusza, która kocha muzykę, na pewno z przyjemnością sięgnie po nowy tytuł „Zagraj to, Fryderyku!”. Może postać pracowitego pianisty stanie się dla młodego instrumentalisty wzorem do naśladowania?
Natomiast książka o kultowej malarce Zofii Stryjeńskiej pt. „O Zofii, co zbierała kolory” pokazuje, jakie trudności musiała pokonać na początku XX wieku kobieta, by móc realizować swoje malarskie pasje.
Nastawienie na rozwój, kształtowanie nawyków, realizowanie wspólnych projektów to najlepsze pomysły na rozwijanie wytrwałości u dziecka. Ponadto warto rozmawiać, dawać dobry przykład oraz podsuwać dziecku książki o nieustannym pokonywaniu przeszkód w dążeniu do celu. Na dobry początek te z serii „Czytam sobie”, które w przyjemny sposób wspierają naukę czytania.
Bibliografia:
- https://www.growthmindsetinstitute.org/2018/07/17/growth-mindset-parenting/
- https://andrzejtucholski.pl/2016/25-nawykow-lepsze-zycie/
- U. Stępniewska, „10 sposobów na motywowanie dzieci do nauki”, „Kreda” nr 1/2023.
- A. Dembińska, „Samospełniające się proroctwo”, „Kreda” nr 1/2023.